چرخش معادلات هسته ای در سایه سفر ترامپ و حمایت عربستان
دیپلماسی در پیچ مسقط: ایران میان فشارها و فرصت ها
17 ارديبهشت 1404 ساعت 10:14
در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مسقط، نشانه‌هایی از بازگشت تدریجی دیپلماسی به مسیر اصلی دیده می‌شود؛ در حالی‌که سفر احتمالی ترامپ به منطقه و فشارهای تل‌آویو بر کاخ سفید، فضای گفت‌وگو را با چالش‌هایی تازه روبرو کرده، اما حمایت عربستان و میانجی‌گری عمان، معادلات تازه‌ای را در میز مذاکره رقم زده است.
اختصاصی نفت آرا،در حالی که فضای مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا برای چند روز در ابهام فرو رفته بود، اظهارات جدید مقامات رسمی از دو طرف، بار دیگر چشم‌انداز دیپلماسی را روشن کرده است. استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا، در گفت‌وگو با وب‌سایت اکسیوس تأکید کرده که روند گفت‌وگوها «در مسیر مثبتی» پیش می‌رود و کاخ سفید، با وجود برخی چالش‌ها، به‌دنبال «راه‌حل دیپلماتیک» است. وی از برنامه‌ریزی برای دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم در پایان هفته جاری خبر داده، هرچند احتمال تعویق آن به‌دلیل سفر دونالد ترامپ به منطقه خلیج فارس مطرح شده است.
به گزارش منابع مختلف ،این دور از گفت‌وگوها قرار است روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت در مسقط، پایتخت عمان، برگزار شود. مذاکراتی که از ۱۲ آوریل (۲۳ فروردین) آغاز شده و با برگزاری دو دور دیگر در رم و مجدداً مسقط ادامه یافت، نشان‌دهنده عزم تهران برای پیشبرد پرونده هسته‌ای در مسیر گفت‌وگو و نه تقابل است.
سایه سفر ترامپ بر میز مذاکرات
در کنار امیدواری به پیشرفت در مذاکرات، سفر احتمالی دونالد ترامپ به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس—از جمله عربستان، امارات و قطر—می‌تواند بر روند گفت‌وگوها تأثیرگذار باشد. این سفر که بین ۱۳ تا ۱۶ مه (۲۳ تا ۲۶ اردیبهشت) برنامه‌ریزی شده، با اهداف اقتصادی و امنیتی انجام می‌شود. منابع نزدیک به دولت آمریکا اعلام کرده‌اند که برخی از محورهای این سفر به ایران و برنامه هسته‌ای آن مربوط است.
با این حال، فضای منطقه‌ای در سال ۱۴۰۴ با دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ تفاوت‌های قابل توجهی دارد. برخلاف رویکرد تهاجمی سال ۲۰۱۷، کشورهای عربی اکنون از مذاکرات ایران و آمریکا حمایت می‌کنند و خواهان راه‌حلی پایدار برای کاهش تنش‌ها هستند.
ایران؛ از تجربه برجام تا راهبرد جدید در گفت‌وگوها
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در تازه‌ترین موضع‌گیری خود در شبکه اجتماعی ایکس، ضمن تأکید بر تداوم گفت‌وگوها، تصریح کرده که توافق احتمالی باید «عادلانه، متوازن، و در چارچوب معاهده NPT» باشد. ایران با تکیه بر تجربه مذاکرات گذشته، از جمله برجام، این بار با دقت بیشتری وارد میدان شده و اجازه نمی‌دهد که موضوعاتی نظیر برنامه موشکی یا نفوذ منطقه‌ای وارد چارچوب مذاکرات شود.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه، نیز با اشاره به تعویق احتمالی مذاکرات به دلیل ملاحظات لجستیکی، تأکید کرده که «تهران بر شفافیت و هماهنگی با میانجی‌گران منطقه‌ای از جمله عمان پایبند است».
حمایت عربی، مانع‌تراشی اسرائیلی
یکی از تحولات قابل توجه در فضای مذاکرات کنونی، حمایت کشورهای عربی، به‌ویژه عربستان سعودی، از تداوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا است. عربستان، که موضع خود را مشروط به آتش‌بس در غزه و تشکیل کشور فلسطینی کرده، برخلاف گذشته، از گفت‌وگوهای دیپلماتیک حمایت می‌کند. این حمایت، ایران را در موقعیتی ممتاز قرار داده تا در برابر فشارهای آمریکا و متحدانش مقاومت کند.
در مقابل، اسرائیل همچنان تلاش می‌کند با ایجاد تنش، مسیر گفت‌وگوها را مختل کند. سفر محرمانه مقامات موساد و وزارت استراتژیک اسرائیل به پاریس پیش از دور دوم مذاکرات، نمونه‌ای از این تلاش‌ها بود. با این حال، تحولات جدید از جمله برکناری مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا، که به نزدیکی بیش از حد با نتانیاهو متهم بود، نشانه‌ای از کاهش نفوذ تل‌آویو در واشنگتن است.
جمع‌بندی: دیپلماسی هوشمندانه، اهرم مقاومت
ایران با بهره‌گیری از تجربه دیپلماتیک گذشته، حمایت منطقه‌ای و هماهنگی با میانجی‌هایی چون عمان، توانسته است مسیر مذاکرات را به‌گونه‌ای پیش ببرد که هم منافع ملی خود را حفظ کند و هم نقش باثباتی در منطقه ایفا کند. با وجود اختلافات باقی‌مانده، به‌ویژه در موضوع غنی‌سازی اورانیوم، فضای گفت‌وگو همچنان باز است و تهران با تکیه بر عقلانیت دیپلماتیک، تلاش می‌کند توافقی را رقم بزند که نه‌تنها تحریم‌ها را رفع کند، بلکه استقلال علمی و حقوق مشروع کشور را نیز تضمین نماید.
کد مطلب: 16722