بزرگترین منطقه نفتی جهان به هاب هیدروژن تبدیل خواهد شد

اختصاصی نفت آرا، پس ازانقلاب صنعتی و گسترش تولید نفت و افزایش دانش بشر درباره این طلای سیاه کاربردهای تازه ای برای آن پیدا شد؛ شرکت های بزرگ درصدد کشف میدان های نفتی سراسر کره زمین را اکتشاف کردند.

چاه شماره یک، اولین چاه نفتی خاورمیانه در منطقه ای به نام نفتون در مسجد سلیمان ایران در سال 1908 و در عمق 360 متری کشف شد. در سال 1927 دومین چاه نفت نزدیک کرکوک عراق کشف شد و در سال 1923 شبه جزیره عربستان با کشف سومین چاه نفتی نوید منابع عظیم نفت را در این منطقه داد و به تدریج خاورمیانه به عنوان بزگترین منطقه تولید کننده و صادر کننده نفت خام در جهان شناخته شد.

وابستگی اقتصاد جهانی به این ماده حیاتی بر کسی پنهان نیست؛ باوجود پیشرفت‌های عمده در بهره‌برداری از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید، باد، زمین گرمایی و زیست توده، بشر کماکان به انرژی‌های فسیلی وابسته است. محدودیت منابع فسیلی،تاثیرمنفی زیست‌محیطی، بهره‌گیری از منابع هیدروکربنی ، افزایش قیمت سوختهای فسیلی، منازعات سیاسی و تأثیرات آن بر روی ارائه انرژی پایدار از جمله دلایلی هستند که بسیاری از سیاستمداران و متخصصین مباحث انرژی و محیط زیست را در حرکت به سوی ایجاد ساختاری نوین مبتنی بر امنیت عرضه انرژی، حفظ محیط زیست و ارتقاء کارایی سیستم انرژی وادار نموده‌است.

زمانی که درمورد انرژی آینده صحبت می شود، هیدروژن یکی از عنوان های پرتکرار است که می‌تواند بهترین گزینه جهت ایفای نقش نفت در یک سیستم نوین عرضه انرژی باشد.

هیدروژن به عنوان فراوان‌ترین عنصر موجود در سطح زمین به روش‌های مختلف تولید می‌شود؛ در یک سیستم ایدئال تولید انرژی بر پایه هیدروژن با هدف تأمین امنیت عرضه انرژی، حفظ محیط زیست و ارتقاء کارایی سیستم تولید انرژی، هیدروژن از الکتریسیته به دست آمده از منایع انرژی تجدیدپذیر نظیر باد، خورشید، زمین گرمایی و ... تولید شده و پس از ذخیره‌سازی و انتقال به محل‌های مصرف، در کاربردهای مختلف از جمله تجهیزات الکترونیکی کوچک (میلی وات)، صنعت حمل و نقل و صنایع نیروگاهی قابل به کارگیری است. بسیاری بر این باورند که سوخت نهایی بشر هیدروژن است و بشر درآینده‌ای نه چندان دور عصر هیدروژن را تجربه خواهد کرد.

خبرها حاکی از آن است که خاورمیانه، بزرگترین منطقه صادر کننده نفت در جهان، قصد دارد در آینده نه چندان دور نیز عنوان صادرکننده برتر انرژی جهان را حفظ کند و تبدیل به بزرگترین صادرکننده انرژی پاک جهان (هیدروژن سبز) شود.

بزرگترین تولیدکنندگان نفت در خلیج فارس با همکاری دولت ها و شرکت های بین المللی نفت جهان وارد عرصه تولید هیدروژن شده اند؛ به خصوص نوع سبز آن که از الکترولیز آب و با استفاده از انرژی برق خورشیدی یا آبی تولید می‌شود.

الکترولیز آب فرایندی است که در آن آب به عناصر سازنده اش یعنی هیدروژن و اکسیژن تجزیه می شود، در این روش از یک جریان الکتریکی مستقیم و دو الکترود استفاده می شود و گاز هیدروژن در کاتد و گاز اکسیژن در آند تولید می شود.

گاز هیدروژن تولید شده در جریان این فرایند دو برابر میزان اکسیژن تولیدی می باشد و همچنین هیدروژن حاصل حاوی مقداری رطوبت و ناخالصی ( 1 تا 2 درصد) است، بنابراین برای خالص تر کردن هیدروژن و کاهش غلظت اکسیژن، می توان هیدروژن را از میان کاتالیست پلاتینیوم عبور داد و اکسیژن آن را تا 1 ppm کاهش داد. برای حذف رطوبت گاز هیدروژن، می توان با عبور گاز از غربال های مولکولی، نقطه شبنم آن را به حداقل ممکن رساند. با توجه به اینکه هیدروژن در این روش از منابع تجدید پذیر تولید می شود و محصولات جانبی آن خطری برای محیط زیست ندارد، به آن هیدروژن سبز گفته می شود.

انتظار می رود که هیدروژن نقش برجسته ای در کاهش انتشار کربن در صنایع پر مصرف داشته باشد و خاورمیانه نمی خواهد این فرصت را از دست دهد.

از یک طرف این کشورها می خواهند به جهانیان نشان دهند که می توانند با تسریع در انتقال انرژی جهانی نه تنها نفت خام بلکه انرژی پاک را به جهان صادر کنند و از طرفی دیگر با توجه به اقتصاد وابسته به نفت برخی از بزرگترین تولیدکنندگان اوپک این کشورها مصمم هستند تا با تولید انرژی سبز و به دور از نفت توان صادراتی خود را بهبود بخشند.

در هفته های گذشته دو اعلامیه در خصوص پروژه های هیدروژن سبز در خاورمیانه خبرساز شد؛ دبی اولین پروژه هیدروژن سبز در مقیاس صنعتی را در منطقه آغاز کرد و عمان از برنامه ساخت یکی از بزرگترین کارخانه‌های هیدروژن سبز در جهان خبر داد.

دبی بزرگترین شهر کشور امارات متحده عربی و یکی از بزرگترین شهرهای تجاری جهان که در حال حاضر سومین تولید کننده بزرگ نفت اوپک است اولین تأسیسات هیدروژن سبز با مقیاس صنعتی و خورشیدی را در خاورمیانه و شمال آفریقا با همکاری زیمنس انرژی، اداره برق و آب دبی (DEWA) و نمایشگاه دبی 2020 راه اندازی کرد.

زیمنس انرژی می گوید: این نیروگاه در طول روز از مقداری از برق فتوولتائیک پارک خورشیدی محمد بن راشد آل مکتوم برای تولید هیدروژن سبز از طریق الکترولیز استفاده می کند و در شب هیدروژن سبز به الکتریسیته تبدیل می شود تا برق مورد نیار شهر را با انرژی پایدار تأمین کند.

انتظار می رود این پارک خورشیدی تا سال 2030 به اندازه 5 گیگاوات (GW) انرژی پاک در جهان تولید کند که همین امر سبب خواهد شد به عنوان بزرگترین پارک خورشیدی یک سایته در جهان شناخته شود.

شرکت های منطقه، شرکای بین المللی فناوری و تحلیل گران معتقدند که دبی و کل خاورمیانه با توجه به تابش زیاد آفتاب در منطقه آینده درخشانی در تولید انرژی خورشیدی دارند چرا که در برابر هزینه های کم برق برای PV خورشیدی و انرژی بادی در منطقه هیدروژن می تواند به عنوان سوخت اصلی درترکیب انرژی آینده باشد و فرصت های صادرات انرژی را برای آن مناطق با دسترسی به منابع تجدیدپذیر فراوان بهبود بخشد.

مدیر عامل شرکت انرژی زیمنس، کریستین بروچ، در مصاحبه ای با سی ان بی سی گفته است که امارات متحده عربی می تواند به یک صادر کننده هیدروژن تبدیل شود.

عمان یکی دیگر از تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه نیز اخیرا خبر از برنامه ساخت یکی از بزرگترین کارخانه‌های هیدروژن سبز در جهان داده است.

شرکت دولتی انرژی عمان(OQ)، توسعه دهنده سوخت های سبز مستقر در هنگ کنگ و سرمایه گذار و توسعه دهنده انرژی پاک کویت از برنامه ساخت یکی از بزرگترین نیروگاه های هیدروژن سبز در جهان رونمایی کردند که با 25 گیگاوات انرژی تجدیدپذیر راه اندازی میگردد واجرای این پروژه می تواند تا 30 میلیارد دلار هزینه داشته باشد.

در همین خصوص InterContinental Energy اعلام کرد: با توجه به موقعیت استراتژیک سایت که بین اروپا و آسیا قرار دارد و همچنین توان تولید انرژی خورشیدی به دلیل قرار گرفتن آن در موقعیت حاره‎‌ای و تولید انرژی بادی از وزش بادهای قوی دریای عرب قابلیت توسعه برای این نیروگاه در جهت تبدیل شدن به یک تولید کننده مطمئن از سوخت های سبز در سطح جهانی و با قیمت بسیار مناسب کاملا فراهم است.

سلیم الحثیلی، مدیرعامل انرژی جایگزین در OQ گفت: انرژی‌های جایگزین که عامل اصلی رشد بلند مدت OQ و سنگ بنای استراتژی آن است با اهداف بلند پروازانه عمان در خصوص تنوع بخشیدن به منابع کشور و به حداکثر رساندن ارزش مالی حاصل از آن مطابقت دارد .

بزرگترین تولید کننده و صادر کننده نفت منطقه و جهان، عربستان سعودی نیز به پروژه های هیدروژن سبز چشم دوخته است و در صدد به دست آوردن سهمی از بازار هیدروژن پاک در حال ظهور است.

همه برنامه های ذکر شده نوید این موضوع را می‌دهد که خاورمیانه در حال برنامه ریزی برای تامین تقاضای انرژی پاک آیندگان است.