5 عامل به عنوان دلایل ناترازی تولید و مصرف انرژی در کشور در سند تحول دولت مردمی عنوان شده است که مهمترین آن مربوط به ساختار معیوب حکمرانی انرژی و روابط مالی ناشفاف و غیردقیق بین شرکت‌هاست.
به گزارش پایگاه خبری نفت آرا، بررسی سند تحول دولت مردمی نشان می‌دهد که دولت سیزدهم در این سند چهار محور اساسی را در حوزه نفت و انرژی تعریف کرده است که عبارت‌اند از:
1- از عرضه‌محوری در تأمین انرژی کشور به مدیریت مصرف و کاهش شدت مصرف انرژی
2- از سوخت پنداری منابع انرژی به سرمایه‌انگاری و تکمیل زنجیره‌های ارزش
3- از تک منبعی به تنوع‌بخشی سبد تأمین منابع انرژی کشور
4- از بخشی‌نگری در ساختار حکمرانی و مدیریت حوزه انرژی به یکپارچگی و جامع‌نگری
طبق سند تحول دولت مردمی، دو چالش اساسی در حوزه انرژی وجود دارد که شامل 1- ناترازی تولید و مصرف انرژی و 2- خام‌فروشی می‌شود.
ریشه‌یابی صورت گرفته در این سند، 5 عامل را به عنوان دلایل «ناترازی تولید و مصرف انرژی» معرفی می‌کند که به همراه راهبردها و اقدامات در ادامه آورده شده است.
عامل 1- توسعه نامتناسب ظرفیت‌های تولید و انتقال انرژی
راهبرد 1: توسعه نیروگاه‌های حرارتی با بهره‌وری بالا و زیرساخت شبکه برق
اهم اقدامات:
- افزایش قدرت عملی نیروگاه‌های حرارتی حداقل به میزان 2 هزار مگاوات با حل مشکلات فنی موجود
- تسریع در اجرای 4 هزار مگاوات طرح‌های متوقف، معطل یا با پیشرفت کند و ارتقای توان نیروگاهی، با رفع تعارضات بین دستگاهی و پرداخت مطالبات باقیمانده
- تسریع در اجرای 2200 کیلومتر خط و 5 هزار مگا ولت آمپر پست انتقال و فوق توزیع طرح‌های متوقف، معطل یا با پیشرفت کند
- احداث حداقل 15 هزار کیلومتر خط و 25 هزار مگا ولت آمپر پست انتقال و فوق توزیع برق و برنامه‌ریزی جهت احداث شبکه‌های فوق فشار قوی
- تکمیل 5 هزار مگاوات سیکل بخار نیروگاه‌های موجود، احداث 10 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بهره‌وری بالا با اولویت تأمین برق صنایع و شهرک‌های صنعتی از طریق مولدهای تولید همزمان برق، حرارت، سرما و آب شیرین و برنامه‌ریزی برای احداث حداقل هزار مگاوات نیروگاه زغال‌سوز با رعایت الزامات زیست‌محیطی، با سرمایه‌گذاری صنایع بزرگ و سازمان شهرک‌های صنعتی، بازار آتی گواهی صرفه‌جویی، دولت و سرمایه‌گذاری‌های خُرد مردمی طبق اختیارات بند (پ) ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، بند (ب) ماده 44 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک قانون حمایت از صنعت برق
راهبرد 2: نگهداشت و افزایش ظرفیت تولید گاز و نفت
اهم اقدامات:
- تسریع در تکمیل فازهای باقیمانده میدان گازی پارس جنوبی و اجرای پروژه‌های فشارافزایی، توسعه صیانتی سایر میدان‌های گازی، توسعه میدان‌های مشترک نفتی (در صورت توافق با کشورهای همسایه، با الگوی یکپارچه‌سازی)، اجرای طرح‌های نگهداشت و افزایش تولید صیانتی از میدان‌های نفتی، اولویت‌دهی به توسعه میدان‌های نفتی زودبازده با بهره‌وری بالا (نیاز به کمترین سرمایه‌گذاری، حداقل زمان، فناوری موجود و در دسترس، تولید بالا) و توسعه و نوسازی ظرفیت بهره‌برداری
راهبرد 3: اصلاح نظام تأمین مالی افزایش تولید و بهره‌وری انرژی
اهم اقدامات:
- تشکیل صندوق تولید و بهره‌وری انرژی با ماموریت تامین مالی هزینه‌های سرمایه‌ای طرح‌های تولید و بهره‌وری انرژی در طول زنجیره تولید تا مصرف، با اولویت توسعه میدان‌های نفتی و گازی، توسعه نیروگاه‌ها و طرح‌های ذخیره‌سازی گاز و برق با تجمیع درآمدهای حاصل از اجرای طرح عادلانه‌سازی مرحله‌ای و تدریجی یارانه حامل‌های انرژی، اجرای طرح گواهی ظرفیت و صرفه‌جویی انرژی، اجرای طرح تولید زودهنگام نفت خام و گاز طبیعی در توسعه میدان‌های نفتی و گازی کشور، با تغییر شرایط عمومی قراردادهای نفتی و سایر حمایت‌های دولتی و رعایت ملاحظات بازگشت تمامی منافع حاصل از درآمدهای سرمایه‌ای، در طول عمر پروژه، به صندوق در طرح‌های توسعه نیروگاهی و بازگشت منافع حاصل از سرمایه‌گذاری در سایر طرح‌ها متناسب با نرخ بازگشت سرمایه طرح با پیشنهاد قوانین لازم
- راه‌اندازی بازار گواهی صرفه‌جویی برای حمایت از تامین مالی کسب‌وکارهای خدمات بهره‌وری انرژی بر اساس ظرفیت بند (الف) ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور
- تنوع‌بخشی به روش‌های تامین مالی از طریق فروش نفت خام و میعانات گازی، از مسیر مذاکرات راهبردی با کشورهای همسو و استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین مالی طرح‌های نفت و گاز
عامل 2- تلفات زیاد انرژی در زنجیره تولید، تبدیل، انتقال، توزیع و مصرف
راهبرد 1: اصلاح نظام تعرفه‌گذاری و پایش مصرف در کل زنجیره تولید تا مصرف انرژی
اهم اقدامات:
- اجرای طرح‌های جمع‌آوری گازهای مشعل، و تسریع در واگذاری جریان‌های گازی بلاتکلیف به بخش خصوصی از طریق اصلاح قیمتگذاری
- توسعه خودکارسازی، هوشمندسازی و پایش برخط شبکه انتقال و توزیع و مشترکان نهایی برق، گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی، به‌منظور جلوگیری از اتلاف و مصارف غیرمجاز
راهبرد 2: افزایش بهره‌وری زنجیره انرژی مبتنی بر فناوری و بازنگری مقررات و استانداردهای فنی
اهم اقدامات:
بازنگری استاندارد تجهیزات انرژی‌بر، به‌منظور تعیین بازده قابل قبول انرژی و الزام به رعایت آن در تجهیزات داخلی و وارداتی
عامل 3- ناپایداری سبد تأمین انرژی
راهبرد 1: تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور
اهم اقدامات:
- احداث حداقل 5 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر جدید (به جز برقآبی) با تکیه بر استفاده حداکثری از توان داخلی و بومی‌سازی کل زنجیره با اولویت مزارع بادی و تولید پراکنده خورشیدی با اجرای تکلیف ماده 50 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ماده 19 قانون هوای پاک و ماده یک قانون حمایت از صنعت برق
- تسریع در روند تکمیل فازهای دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر و ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز مدیریت سوخت مصرف شده آن، با استفاده از ظرفیت ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و تأکید بر حداکثر استفاده از توان داخلی
- تسریع در روند تکمیل نیروگاه‌های برقآبی با رعایت ملاحظات آمایش سرزمین
راهبرد 2: پایداری منابع تأمین گاز و برق
اهم اقدامات:
- حفظ و توسعه بازارهای گازی موجود و فعال‌سازی دیپلماسی منطقه‌ای با کشورهای ترکمنستان برای رفع اختلافات گازی، آذربایجان برای توسعه تعاملات گازی و واردات، ارمنستان برای تکمیل و بهره‌برداری از خط انتقال هزار مگاواتی برق بین دو کشور، روسیه برای اتصال شبکه برق دو کشور و قطر برای جلوگیری از آسیب به میدان مشترک پارس جنوبی و توسعه تعاملات گازی
- افزایش ظرفیت مخازن طبیعی ذخیره‌سازی گاز طبیعی و طرح‌های ذخیره‌سازی برق با رعایت ملاحظات اقتصادی و اولویت سرمایه‌گذاری شرکت‌های نیازمند گاز و برق در زمان اوج مصرف
- بازنگری طرح‌های جدید انرژی‌رسانی (گاز/ برق) بر اساس مطالعات یکپارچه نحوه تأمین انرژی مناطق مختلف کشور، طبق اصول آمایش سرزمین و دسترسی به منابع انرژی
عامل 4- رشد شدید مصرف انرژی در زمان اوج مصرف
راهبرد 1: توسعه برنامه‌های مدیریت سمت تقاضا
اهم اقدامات:
- اعمال نظام قیمتگذاری پیک بحرانی
- توسعه روش‌های کنترل مستقیم مصرف برق و گاز با استفاده از فناوری اینترنت اشیا
عامل 5- نگاه بخشی به مدیریت حوزه انرژی و تعارض منافع نهادی
راهبرد 1: اعمال مدیریت یکپارچه حوزه انرژی
اهم اقدامات:
- ارتقای اثربخشی شورای عالی انرژی با اصلاح ساختار، اعضا و جایگاه دبیرخانه و اعطای اختیارات کافی برای اِعمال مدیریت یکپارچه، هماهنگ‌سازی امور بین بخشی و فرابخشی حوزه انرژی و پیگیری افزایش بهره‌وری و کاهش شدت مصرف انرژی
- اصلاح ساختار حکمرانی انرژی کشور با انتقال وظایف تنظیم‌گری به نهادهای تنظیم‌گر مستقل تخصصی دولتی با رعایت اصول مدیریت تعارض منافع و وظایف تصدی‌گری به خارج از وزارتخانه‌های مربوطه در قالب پیشنهاد قانون جامع انرژی کشور
راهبرد 2: اصلاح ساختارهای صف و ستاد
اهم اقدامات:
- ارتقای اثربخشی هیئت عالی نظارت بر منابع زیرزمینی نفت و گاز (هیدروکربوری) با اصلاح ساختار، اعضا و جایگاه دبیرخانه و اعطای اختیارات کافی برای نظارت مؤثر و پیشینی بر فرایند توسعه و مدیریت میدان‌های نفت و گاز
- ایجاد نظام تنظیم‌گری مستقل دولتی در حوزه صنعت بالادست نفت و گاز به منظور حداکثرسازی منفعت اقتصادی دولت در کل طول عمر هر میدان و با تأکید بر دستیابی به تولید صیانتی و بهینه با لحاظ الزامات فنی و حداکثرسازی ضریب بازیافت، با پیشنهاد قوانین لازم
- ایجاد نظام‌های تنظیم‌گری مستقل دولتی، به تفکیک در دو حوزه صنایع پایین‌دست نفت و گاز و صنعت برق به منظور تعمیق رقابت و تسهیل صادرات و واردات در فعالیت‌های رقابت‌پذیر و حفاظت از منافع ذی‌نفعان در فعالیت‌های رقابت‌ناپذیر با پیشنهاد قوانین لازم
- اصلاح روابط مالی دولت با شرکت‌های تابعه نفت و نیرو بر اساس عملکرد
- اصلاح روابط مالی دولت با شرکت‌های پالایشی، پتروشیمیایی و نیروگاهی بر اساس قیمت منطقی خوراک و محصول
- اعمال حاکمیت شرکتی در شرکت‌های دولتی نفت، گاز و برق با اصلاح اساسنامه از طریق پیشنهاد قوانین لازم
انتهای پیام/.
1- از عرضه‌محوری در تأمین انرژی کشور به مدیریت مصرف و کاهش شدت مصرف انرژی
2- از سوخت پنداری منابع انرژی به سرمایه‌انگاری و تکمیل زنجیره‌های ارزش
3- از تک منبعی به تنوع‌بخشی سبد تأمین منابع انرژی کشور
4- از بخشی‌نگری در ساختار حکمرانی و مدیریت حوزه انرژی به یکپارچگی و جامع‌نگری
طبق سند تحول دولت مردمی، دو چالش اساسی در حوزه انرژی وجود دارد که شامل 1- ناترازی تولید و مصرف انرژی و 2- خام‌فروشی می‌شود.
ریشه‌یابی صورت گرفته در این سند، 5 عامل را به عنوان دلایل «ناترازی تولید و مصرف انرژی» معرفی می‌کند که به همراه راهبردها و اقدامات در ادامه آورده شده است.
عامل 1- توسعه نامتناسب ظرفیت‌های تولید و انتقال انرژی
راهبرد 1: توسعه نیروگاه‌های حرارتی با بهره‌وری بالا و زیرساخت شبکه برق
اهم اقدامات:
- افزایش قدرت عملی نیروگاه‌های حرارتی حداقل به میزان 2 هزار مگاوات با حل مشکلات فنی موجود
- تسریع در اجرای 4 هزار مگاوات طرح‌های متوقف، معطل یا با پیشرفت کند و ارتقای توان نیروگاهی، با رفع تعارضات بین دستگاهی و پرداخت مطالبات باقیمانده
- تسریع در اجرای 2200 کیلومتر خط و 5 هزار مگا ولت آمپر پست انتقال و فوق توزیع طرح‌های متوقف، معطل یا با پیشرفت کند
- احداث حداقل 15 هزار کیلومتر خط و 25 هزار مگا ولت آمپر پست انتقال و فوق توزیع برق و برنامه‌ریزی جهت احداث شبکه‌های فوق فشار قوی
- تکمیل 5 هزار مگاوات سیکل بخار نیروگاه‌های موجود، احداث 10 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بهره‌وری بالا با اولویت تأمین برق صنایع و شهرک‌های صنعتی از طریق مولدهای تولید همزمان برق، حرارت، سرما و آب شیرین و برنامه‌ریزی برای احداث حداقل هزار مگاوات نیروگاه زغال‌سوز با رعایت الزامات زیست‌محیطی، با سرمایه‌گذاری صنایع بزرگ و سازمان شهرک‌های صنعتی، بازار آتی گواهی صرفه‌جویی، دولت و سرمایه‌گذاری‌های خُرد مردمی طبق اختیارات بند (پ) ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، بند (ب) ماده 44 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک قانون حمایت از صنعت برق
راهبرد 2: نگهداشت و افزایش ظرفیت تولید گاز و نفت
اهم اقدامات:
- تسریع در تکمیل فازهای باقیمانده میدان گازی پارس جنوبی و اجرای پروژه‌های فشارافزایی، توسعه صیانتی سایر میدان‌های گازی، توسعه میدان‌های مشترک نفتی (در صورت توافق با کشورهای همسایه، با الگوی یکپارچه‌سازی)، اجرای طرح‌های نگهداشت و افزایش تولید صیانتی از میدان‌های نفتی، اولویت‌دهی به توسعه میدان‌های نفتی زودبازده با بهره‌وری بالا (نیاز به کمترین سرمایه‌گذاری، حداقل زمان، فناوری موجود و در دسترس، تولید بالا) و توسعه و نوسازی ظرفیت بهره‌برداری
راهبرد 3: اصلاح نظام تأمین مالی افزایش تولید و بهره‌وری انرژی
اهم اقدامات:
- تشکیل صندوق تولید و بهره‌وری انرژی با ماموریت تامین مالی هزینه‌های سرمایه‌ای طرح‌های تولید و بهره‌وری انرژی در طول زنجیره تولید تا مصرف، با اولویت توسعه میدان‌های نفتی و گازی، توسعه نیروگاه‌ها و طرح‌های ذخیره‌سازی گاز و برق با تجمیع درآمدهای حاصل از اجرای طرح عادلانه‌سازی مرحله‌ای و تدریجی یارانه حامل‌های انرژی، اجرای طرح گواهی ظرفیت و صرفه‌جویی انرژی، اجرای طرح تولید زودهنگام نفت خام و گاز طبیعی در توسعه میدان‌های نفتی و گازی کشور، با تغییر شرایط عمومی قراردادهای نفتی و سایر حمایت‌های دولتی و رعایت ملاحظات بازگشت تمامی منافع حاصل از درآمدهای سرمایه‌ای، در طول عمر پروژه، به صندوق در طرح‌های توسعه نیروگاهی و بازگشت منافع حاصل از سرمایه‌گذاری در سایر طرح‌ها متناسب با نرخ بازگشت سرمایه طرح با پیشنهاد قوانین لازم
- راه‌اندازی بازار گواهی صرفه‌جویی برای حمایت از تامین مالی کسب‌وکارهای خدمات بهره‌وری انرژی بر اساس ظرفیت بند (الف) ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور
- تنوع‌بخشی به روش‌های تامین مالی از طریق فروش نفت خام و میعانات گازی، از مسیر مذاکرات راهبردی با کشورهای همسو و استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین مالی طرح‌های نفت و گاز
عامل 2- تلفات زیاد انرژی در زنجیره تولید، تبدیل، انتقال، توزیع و مصرف
راهبرد 1: اصلاح نظام تعرفه‌گذاری و پایش مصرف در کل زنجیره تولید تا مصرف انرژی
اهم اقدامات:
- اجرای طرح‌های جمع‌آوری گازهای مشعل، و تسریع در واگذاری جریان‌های گازی بلاتکلیف به بخش خصوصی از طریق اصلاح قیمتگذاری
- توسعه خودکارسازی، هوشمندسازی و پایش برخط شبکه انتقال و توزیع و مشترکان نهایی برق، گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی، به‌منظور جلوگیری از اتلاف و مصارف غیرمجاز
راهبرد 2: افزایش بهره‌وری زنجیره انرژی مبتنی بر فناوری و بازنگری مقررات و استانداردهای فنی
اهم اقدامات:
بازنگری استاندارد تجهیزات انرژی‌بر، به‌منظور تعیین بازده قابل قبول انرژی و الزام به رعایت آن در تجهیزات داخلی و وارداتی
عامل 3- ناپایداری سبد تأمین انرژی
راهبرد 1: تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور
اهم اقدامات:
- احداث حداقل 5 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر جدید (به جز برقآبی) با تکیه بر استفاده حداکثری از توان داخلی و بومی‌سازی کل زنجیره با اولویت مزارع بادی و تولید پراکنده خورشیدی با اجرای تکلیف ماده 50 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ماده 19 قانون هوای پاک و ماده یک قانون حمایت از صنعت برق
- تسریع در روند تکمیل فازهای دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر و ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز مدیریت سوخت مصرف شده آن، با استفاده از ظرفیت ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و تأکید بر حداکثر استفاده از توان داخلی
- تسریع در روند تکمیل نیروگاه‌های برقآبی با رعایت ملاحظات آمایش سرزمین
راهبرد 2: پایداری منابع تأمین گاز و برق
اهم اقدامات:
- حفظ و توسعه بازارهای گازی موجود و فعال‌سازی دیپلماسی منطقه‌ای با کشورهای ترکمنستان برای رفع اختلافات گازی، آذربایجان برای توسعه تعاملات گازی و واردات، ارمنستان برای تکمیل و بهره‌برداری از خط انتقال هزار مگاواتی برق بین دو کشور، روسیه برای اتصال شبکه برق دو کشور و قطر برای جلوگیری از آسیب به میدان مشترک پارس جنوبی و توسعه تعاملات گازی
- افزایش ظرفیت مخازن طبیعی ذخیره‌سازی گاز طبیعی و طرح‌های ذخیره‌سازی برق با رعایت ملاحظات اقتصادی و اولویت سرمایه‌گذاری شرکت‌های نیازمند گاز و برق در زمان اوج مصرف
- بازنگری طرح‌های جدید انرژی‌رسانی (گاز/ برق) بر اساس مطالعات یکپارچه نحوه تأمین انرژی مناطق مختلف کشور، طبق اصول آمایش سرزمین و دسترسی به منابع انرژی
عامل 4- رشد شدید مصرف انرژی در زمان اوج مصرف
راهبرد 1: توسعه برنامه‌های مدیریت سمت تقاضا
اهم اقدامات:
- اعمال نظام قیمتگذاری پیک بحرانی
- توسعه روش‌های کنترل مستقیم مصرف برق و گاز با استفاده از فناوری اینترنت اشیا
عامل 5- نگاه بخشی به مدیریت حوزه انرژی و تعارض منافع نهادی
راهبرد 1: اعمال مدیریت یکپارچه حوزه انرژی
اهم اقدامات:
- ارتقای اثربخشی شورای عالی انرژی با اصلاح ساختار، اعضا و جایگاه دبیرخانه و اعطای اختیارات کافی برای اِعمال مدیریت یکپارچه، هماهنگ‌سازی امور بین بخشی و فرابخشی حوزه انرژی و پیگیری افزایش بهره‌وری و کاهش شدت مصرف انرژی
- اصلاح ساختار حکمرانی انرژی کشور با انتقال وظایف تنظیم‌گری به نهادهای تنظیم‌گر مستقل تخصصی دولتی با رعایت اصول مدیریت تعارض منافع و وظایف تصدی‌گری به خارج از وزارتخانه‌های مربوطه در قالب پیشنهاد قانون جامع انرژی کشور
راهبرد 2: اصلاح ساختارهای صف و ستاد
اهم اقدامات:
- ارتقای اثربخشی هیئت عالی نظارت بر منابع زیرزمینی نفت و گاز (هیدروکربوری) با اصلاح ساختار، اعضا و جایگاه دبیرخانه و اعطای اختیارات کافی برای نظارت مؤثر و پیشینی بر فرایند توسعه و مدیریت میدان‌های نفت و گاز
- ایجاد نظام تنظیم‌گری مستقل دولتی در حوزه صنعت بالادست نفت و گاز به منظور حداکثرسازی منفعت اقتصادی دولت در کل طول عمر هر میدان و با تأکید بر دستیابی به تولید صیانتی و بهینه با لحاظ الزامات فنی و حداکثرسازی ضریب بازیافت، با پیشنهاد قوانین لازم
- ایجاد نظام‌های تنظیم‌گری مستقل دولتی، به تفکیک در دو حوزه صنایع پایین‌دست نفت و گاز و صنعت برق به منظور تعمیق رقابت و تسهیل صادرات و واردات در فعالیت‌های رقابت‌پذیر و حفاظت از منافع ذی‌نفعان در فعالیت‌های رقابت‌ناپذیر با پیشنهاد قوانین لازم
- اصلاح روابط مالی دولت با شرکت‌های تابعه نفت و نیرو بر اساس عملکرد
- اصلاح روابط مالی دولت با شرکت‌های پالایشی، پتروشیمیایی و نیروگاهی بر اساس قیمت منطقی خوراک و محصول
- اعمال حاکمیت شرکتی در شرکت‌های دولتی نفت، گاز و برق با اصلاح اساسنامه از طریق پیشنهاد قوانین لازم
انتهای پیام/.
https://naftara.ir/vdcb.0b5urhb9fiupr.html
